Sinds het gebruik van e-mail in organisaties niet meer weg te denken is ontvang ik regelmatig mailtjes van vrienden, kennissen en collega’s …(Verrassend Rick! Wacht nou even!)… met stukjes en artikelen die ik eens moet lezen. Ik doe het zelf ook regelmatig, het scheelt zoveel werk. Je leest iets en je denkt ‘dat is nou precies wat ik bedoel’. Maar zo af en toe moet je toch zelf aan de slag. Van de week kreeg ik van een gewaardeerde collega, met wie ik regelmatig praat over ‘de toestand in de wereld’, de ‘prikkel van de week’. Het bevatte twee stukjes. Het eerste was uit het FD van 8 Mei: een interview met de vertrekkend bestuursvoorzitter van DSM, Peter Elverding. Ik ken de beste man niet en hij mij zo mogelijk nog minder, maar hij had het over ‘draagvlak creëren’ en ik was gelijk geprikkeld.
“Een strategie is succesvoller als die wordt gedragen door degenen die haar moeten uitvoeren”, pende de FD redacteur misschien wat te fonetisch neer. Ik weet niet of je dat zo algemeen kunt stellen, maar het klinkt erg aannemelijk. Je zou zeggen: “dat is dan al heel lang zo, waarom valt dat nu pas op?” “Het is geen democratie dat 60% voor moet zijn. Maar je probeert consensus te bereiken, draagvlak te creëren.” “Aha”, dacht ik, “hij zoekt naar een ‘stukje’ betrokkenheid.”
Het tweede prikkeltje was een persbericht (ANP) van Manpower van 15 mei. Het ging over de presentatie van hun witboek over de relatie tussen leiderschap en vertrouwen. Volgens Ernst Dekker van Manpower Professional is het duidelijk “[…] dat bestuurders vertrouwen hoog op de agenda moeten plaatsen en ervoor moeten zorgen dat het op alle organisatieniveaus verankerd raakt. Op die manier zorgt de organisatie voor blijvende betrokkenheid van zowel vaste als tijdelijke krachten.” Nog een ‘stukje’ betrokkenheid dus.
Het is allemaal goed bedoeld, maar je voelt op je klompen aan dat er iets niet klopt. Elverding heeft het over draagvlak alsof je er een afdeling voor kunt oprichten. En Dekker spreekt over ‘vertrouwen verankeren’ alsof je het op iedere verdieping in het organisatiegebouw aan de muur kunt spijkeren. Liefst door de ‘vaste en tijdelijke krachten’ heen. Voor ‘de blijvende betrokkenheid’.
Begin februari 2006 heeft het kabinet advies gevraagd aan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). In de door Balkenende en Nicolai ondertekende brief worden in feite twee vragen gesteld: ‘Waarom Nee?’ en ‘Hoe Ja?’
Natuurlijk zijn de vragen wat anders geformuleerd: ‘Waarom Nee’ gaat over ‘inbedding van besluitvorming’, ‘overbruggen van de gebleken kloof tussen burgers en Europa’ (dat staat er echt) ‘versterken van draagvlak’ (daar istie weer) en ‘de invloed en gevolgen voor de representatie en legitimatie van het Europees Parlement, en zijn concrete modaliteiten in de relatie tussen regering, parlement en kiezer.’ (Ja dat wil ik ook wel eens weten … denk ik …)
‘Hoe Ja’ wordt in Balkendiaans: ‘…hoe de maatschappelijke verankering van Europa kan worden bevorderd. Belangrijke deelvragen betreffen de structurele en culturele variabelen (en constanten) die relevant zijn voor deze verankering en de mate van beïnvloeding van deze variabelen.’ Misschien zijn er onder de lezers wiskundigen of macro-economen die deze vergelijking, met hopelijk niet teveel variabelen, kunnen oplossen. Ik hoor het graag.
Deze maand, 16 maanden later dus, publiceert de WRR haar rapport ‘Europa in Nederland.’ Het wetenschappelijk verantwoorde antwoord gebaseerd op ‘theoretische en empirische verkenningen’ telt maar liefst 175 pagina’s. Net als de bestuurders en het kabinet praten ze over irrationele zaken als gevoel, vertrouwen en zorgen alsof het rationeel expliciteerbare ingrediënten zijn van mensen, organisaties en de samenleving.
Er bestaan geen ‘stukjes’ vertrouwen, betrokkenheid of draagvlak. Ze zijn onlosmakelijk verbonden met wat je doet. En dan ontstaat het, of niet. Je kunt net zo min draagvlak ‘creëren’ of vertrouwen ‘verankeren’ als een saai boek schrijven en er achteraf wat spanning overheen strooien. Of een flauwe grap maken en er achteraf wat humor in spuiten.
Vanavond kook ik. Ik kan redelijk koken, maar voor de zekerheid hou ik altijd een potje ‘smaak’ achter de hand.
Door Rick Dekker
Met dank aan Leonie van Dinten
Prim 