Hoewel het oude schooljaar nog niet is afgelopen, stromen de winkels al weer vol met schoolartikelen. Er wordt een fortuin uitgegeven aan schriftjes, rugzakken, agenda’s en frivoliteiten die het leven van een leerling veraangenamen. Keuzevrijheid noemen we dat. Maar je moet wel kiezen, dat is beslissen wat je wilt. Hoe doe je dat?
Ik stel me zo voor hoe kinderen vroeger konden verlangen naar hun verjaardag, een nieuw boek of zelfs nieuwe schoenen. Hoe ouders uitkeken naar vakantie of de nieuwe auto. Er werden afwegingen gemaakt, vaak gebaseerd op schaarste. Er was niet veel te kiezen.
Kinderen worden nu al jong met kiezen geconfronteerd: chocopasta, hagelslag, salami, Bob de Bouwer smeerworst of toch maar yoghurt? “Ja, we beginnen er al vroeg mee, en ze zullen het hun hele leven moeten doen.” Kiezen is een nadrukkelijke vaardigheid geworden. Leerde je vroeger tevreden zijn met wat je had, nu moet je leren kiezen uit overvloed.
Kiezen is niet gemakkelijk. Je kunt keuzes een tijd uitstellen door én-én te doen: en pindakaas en jam en hagelslag op brood. Met vrienden op wintersport, met de kinderen naar Disneyland en de derde vakantie samen weg. De logeerkamer ombouwen tot inloopkast zodat je plek hebt voor je nieuwe kleding. Maar op een gegeven moment is de tijd vergeven, je energie op, de ruimte vol. Dan moet je kiezen wat je weggooit, waar je tijd aan geeft, waarop je je energie richt. Materiële welvaart gaf ons zeeën van nieuwe mogelijkheden en blijken soms oceanen te worden waarin we fysiek en geestelijk kopje onder kunnen gaan.
Kiezen. Jij. Zelf. Vrij. Zo doen we dat nu.
Vroeger bepaalden je ouders, de kerk, de buurt wat goed en fout was. Niet altijd leuk, maar ook duidelijk en het gaf troost en geborgenheid. Je moet het nu alleen doen en dat is in decennia van emancipatie zo gestimuleerd. Het is immers je eigen vrijheid, jouw keuze. En daar sta je dan opeens. Alleen.
Je kunt aan kiezen ontsnappen door gewoon te pakken wat voor je ligt en het laten liggen als je het zat bent. Je blijft pakken en pakken. Je kiest niet maar wordt geleefd tot je merkt dat je te dik wordt of op een andere manier jezelf tegenkomt. Je moet dan bewust leren kiezen maar hoe doe je dat? Heb meelij met kleintjes die vertwijfeld naar de ontbijttafel staren.
Nu benzine steeds duurder wordt, net als voedsel en energie, moeten steeds meer mensen in ons land nieuwe keuzes maken. Wat laten ze staan? Kleding, drank, vakantie, een nieuwe auto? De hond wegdoen, zoals in Groot-Brittannië steeds vaker voorkomt? Je kunt daarnaar kijken als verval en achteruitgang. Je kunt het ook zien als terugkeer naar de realiteit waarin een zee aan mogelijkheden niet vanzelfsprekend is, niet altijd past bij de omstandigheden waarin we leven.
Je leeft makkelijker als er minder te kiezen valt. De echte slachtoffers zijn zij die nu steeds moeilijker aan eten – rijst – komen. Wat kunnen we doen waaruit blijkt dat we voor hen kiezen?
Door Imelda Schouten
Prim 