Er zijn steeds meer mensen in mijn omgeving die hun krant opzeggen. Gisteren vertelde weer iemand dat ze de NRC had opgezegd. Ze wist niet zeker of ze hem wel kon missen, dus had ze hem eerst zes weken bij het Ronald McDonald Huis laten bezorgen. Voor hun een cadeautje, voor haar een probeerperiode. Toen bleek dat ze hem niet miste zegde ze hem definitief op. Geld was het punt niet. Wat dan wel? vroeg ik haar.
“Ik ben het zat de ene opinie na de andere te lezen,” zei ze. “Geen krant zoekt naar een fundamentele laag of naar een oplossing voor problemen. De ene mening haalt de andere in. Je wilt dat een krant verdieping geeft, anders kun je gewoon op tv terecht. Ik kijk nu teletekst en journaals en soms een actualiteitenrubriek of zoek iets op via internet. Ik mis niets en voel me bevrijd van het gescharrel met feiten en oppervlakkigheid.” Ze zweeg even, waarna ze vervolgde: “Bovendien kan ik toch nergens invloed op uitoefenen. Er wordt naar niemand geluisterd. Neem jezelf. Je schreef een jaar geleden een column waarin je vrij exact voorspelde wat er op de financiële markten zou gebeuren. Alle planbureaus stellen hun verwachtingen nu elke 3 maanden bij nadat ze steeds te optimistisch en in het spoor van elkaar voorspellingen doen. Die zijn dus op niets gebaseerd. Je leest niets over achtergronden zodat je bij een voorspelling niet kunt weten wat die waard is. De Raad van Bestuur van Fortis doet bijvoorbeeld nu net alsof de huidige crisis uit de lucht komt vallen en ze dat niet zagen aankomen. Onzin. Totale incompetentie of misschien was de reden om ABN AMRO te kopen wel dat ze de arrogantie van die bankbestuurders zat waren en daar vooral vanaf wilden. Daarover lees je niets in de krant. Kranten lijken geen bronnen meer te selecteren op kwaliteit. Ze hebben hun vaste kanalen, al of niet verplicht vanwege contracten, dat kan ik niet overzien en daarover lees je niks. Of ze lopen achter bekende namen aan die allang bewezen hebben mee te lopen in een of ander spoor. Nu ik er over praat voel ik weer hoe kwaad het me maakt. Ik ben blij dat ik van die ergernis verlost ben.”
“Het komt erop neer dat je je terugtrekt op wat je wel kunt beïnvloeden”, zei ik. “Precies. En ik zie dat iedereen om me heen doen. Jij noemt dat zelfreferentialiteit en dat is het ook wel maar niet vrijwillig gekozen. Het wordt je min of meer opgelegd, je wordt er bijna onontkoombaar toe uitgenodigd.” We zwegen.
Ik zei: “Er is een patroon. Veel veranderingen vallen kwalitatief steeds in het nadeel van burgers uit. Neem nu de uitspraak van de rechter dat de zorgverzekeraars alleen nog maar de laagste prijs mogen vergoeden van een reeks medicijnen. Dat levert dit jaar zo’n 385 miljoen euro op voor zorgverzekeraars. Die worden gecontroleerd door de Nederlandsche Bank, omdat ze beschouwd worden als financiële instellingen. Ze hebben met foute beleggingen veel geld verloren. Hun solvabiliteit moet omhoog. De korting gaat niet naar de verzekerde, neem dat maar aan als realiteit, zodat het vanuit de burger gezien een vestzak-broekzak operatie wordt. Het antwoord van de regering en de zorgverzekeraars is dat het voor de kwaliteit niet uitmaakt. Maar dat is nou juist iets wat door de apotheker samen met de patiënt moet worden bepaald.
De uitspraak van de rechter is gebaseerd op wetten, dus rationeel is er geen speld tussen te krijgen. Wat je ziet is dat marktwerking – waar het om begonnen was onder zo’n stuk of acht kabinetten – uitpakt als bureaucratische transformatie op elk terrein, die wettelijk is gelegitimeerd. Marktwerking is verworden tot een leugen. Het beroerde is dat je de ziektekostenverzekering niet kunt opzeggen, niet bij de rechter kunt protesteren en dat apothekers dit zo dom in de media aanpakken dat ze kansloos zijn om er een parade tegen te hebben.”
Ze knikte en zei: “Ik las op teletekst het bericht dat het Sociaal en Cultureel planbureau in een onderzoek heeft vastgesteld dat de meeste Nederlanders tevreden zijn met hun eigen leven, maar ontevreden met de samenleving. Ik dacht dat ben ik.” Ze keek me aan en vervolgde: “Uit dat onderzoek kwam ook dat men vooral het gebrek aan solidariteit zorgelijk vindt. Ruim 70% van de bevolking vindt dat mensen met steeds minder respect met elkaar omgaan en ruim 80% denkt dat nog veel mensen anderen willen helpen, maar dat structuren en systemen dat onmogelijk maken. Het zijn mijn uitspraken en die van veel mensen die ik ken. Nog even, dan zeggen ze niet alleen massaal de krant op maar ook hun vertrouwen in de overheid en de regering.”
“Laat het onderzoek niet zien dat dit al aan de gang is?”
Door Wim van Dinten
Prim 