IJsgordijnen, twinkle lights, guirlandes, slangverlichting, frostballen, lichtnetten, flikkerende kettingen, knipperlichtende reetjes en sleetjes, kleurig verlichte reuze – opblaas – Kerstmannen die vrolijk op ons neerblikken….. Sfeer, sfeer en nog meer sfeer.
Op en rond huizen, op pleinen, in straten, woonwijken, winkelcentra, bij gebouwen. Is het – zoals oorspronkelijk in de Scandinavische landen – louter een soort overlevingsstrategie om de donkere winter zonder al te diepe depressies te doorstaan? Daar zijn steden extra verlicht – zeker met sneeuw een witte weerkaatsing – waardoor je het, vooral in een vrijwel geheel daglichtloze periode, tenminste nog een beetje kunt volhouden.
Volgens sommige commentatoren gaat het in Nederland, in sommige dorpen of buurten wel zeer nadrukkelijk, om een uit de hand gelopen hobby of trend. Anderen noemen ’t de totale vertrutting van de samenleving. Iedereen kan er zo z’n eigen (waarde)oordeel over geven.
In elk geval lijkt de neiging tot ‘versiering’ per jaar groter, grootser, geraffineerder. In een Noord Hollands dorp spreekt men intussen al van ‘lamptoerisme’: hordes bezoekers rijden deze weken naar en door het dorp om zich te vergapen aan een ongekende kersttooi. Sommigen staan uitgebreid te filmen om zoveel moois later nog eens terug te kunnen zien.
Wie deze ontwikkeling als ‘spiegel van de tijd’ wil zien kan elders verwante verschijnselen waarnemen. Lifestyle-, interieur- en woontijdschriften timen hun decemberedities om te beginnen subtiel: lezeressen kunnen zo nog net voor de feestdagen ideeën opdoen en ontbrekende kerstaccessoires voor in en om het huis aanvullen. Opvallend is dat koel, kil en zakelijk voor de interieurs heeft afgedaan en plaatsmaakte voor warm en behaaglijk: zacht, satijn, velours, fluweel, zelfs (imitatie)bont. Een vooral functionele woon- en leefstijl is out, bijna barok is in.
Damesbladen en -tijdschriften etaleren naast rubrieken als ‘Hoe creëer je het ultieme kerstgevoel?’ hun kerstmode: vrouwelijk, kantjes, randjes, strikjes. Uitbundige sieraden als voltooiing. Zonder daarbij passende zwarte en goudkleurige lingerie is de kerst natuurlijk ook niet volmaakt. Bijbehorende heren zijn regelmatig afgebeeld als noeste, stoere oermannen in een Landleven – outfit, hout voor een knapperend haardvuur hakkend en aanslepend.
Een paar dagen of weken anders. Even ontsnappen aan de alledaagse werkelijkheid, aan het kennelijk als rauw en grauw ervaren bestaan. Decemberdagen bieden die kans. Is het een neiging tot cocooning? Zoeken we midden in de ‘boze’, harde wereld tenminste voor even ‘das stille Glück im Winkel’?
Deze vorm van escapisme lijkt per jaar heftiger, intenser te worden. Wat is er dan aan de hand, vraag je je af. Zijn de ontwikkelingen in ons land zodanig dat mensen er naar hunkeren om van tijd tot tijd het blijkbaar ontbrekende te compenseren? En wat wordt de rest van het jaar dan genegeerd? Is ons leven te functioneel, te zakelijk, te individualistisch, te koud en te kil geworden? Snakken we daarom zo naar warmte, spanning, tinteling, naar versiering en franje, naar een uitbundigheid die we in het ‘gewone’ leven missen?
Maar…. klopt deze manier van analyseren en interpreteren in onze huidige beeldcultuur nog wel? Daarin gaat het juist om wat mensen raakt en aanspreekt. En dát krijgt aandacht.
Misschien voor analytici oude stijl iets om de komende dagen eens over te mijmeren….
Door Hermine Tien
Prim 