Column: Wat nieuws is en waard wordt blijkt ‘in the stream’

Zelfs in BBC-breakfast kwam Laura Dekker uit Wijk bij Duurstede langs. Ze wil als 13-jarige de wereld rondzeilen. Breakfast had een bekende ‘mom’ van drie dochters uitgenodigd. Ze vroegen haar wat ze ervan vond dat een overheidsinstelling in The Netherlands de zaak aan de rechter had voorgelegd. Ze antwoordde dat ze het zeer verontrustend vond dat een overheidsinstantie specialisten meer vertrouwt voor een oordeel over een kind, alsof dat beter zou zijn dan het inzicht van de ouders. Ze zei dat de ouders natuurlijk beter dan wie ook weten wat het kind kan. En natuurlijk zorgen ouders voor het meisje als ze op reis is.
Je bent onmiddellijk bij de vraag of dat zo is en nog wat andere vragen. Zou ze het echt kunnen? Wat vinden de klasgenoten, buren en andere bekenden? Hoe is de reis ingericht? En deze: als Laura een paar jaar weg mag van school, hoe is het dan te verdedigen dat ouders hun kind vanwege de vakantie niet een dag of week eerder mogen meenemen? Wat zeggen ouders en leerkrachten ervan op haar school? Het zijn vragen die je zoekt in het plaatselijke blad, de Wijkse Courant. Omdat ik in het verspreidingsgebied woon zie ik wat ze schrijven. Niets daarover! Wel hoor je van allerlei mensen uit de buurt wat er leeft en over Laura bekend is.

Het is typerend voor deze tijd dat er geen capaciteit meer is voor krantenberichtgeving over context en achtergrond. De correspondent ging voorheen op pad en verzamelde verhalen en nieuws. Eis was dat een verhaal klopte als het in de krant kwam. Intussen is die manier van journalistiek bedrijven nog maar moeilijk te betalen. Het salaris van een journalist wordt niet of nauwelijks terugverdiend met abonnementen en advertenties. Die trend is nu extra heftig maar loopt al jaren en zal niet stoppen. De laatste fase is krimp van het kernbedrijf: korten op redacties. Dan kun je nog tijd rekken door de efficiency op te voeren met overname en fusie. Hoe dan ook, in het komend decennium blijven er een paar kranten over waarvoor mensen willen betalen vanwege de waarde van hun berichtgeving en opinies.

Opmerkelijk is dat de nieuwe infrastructuur het mogelijk maakt verhalen op een andere manier te verzamelen. Mensen reiken ze aan via email, netwerksites en blogs. Er is alle gelegenheid om die op een site bijeen te brengen. De krant kan steeds de laatste versie afdrukken. Op juistheid toetsen gaat over in ‘developing stories’ zoals je nu ziet op CNN. Wat nieuws is en waard wordt blijkt ‘in the stream’. Dan moet de journalist (iemand die een site beheert) wel in staat zijn schreeuwers weg te filteren. Een andere beheerder helpt mensen en organisaties zich zo goed mogelijk op de site te presenteren. Een derde biedt informatie die voor mensen en organisaties waarde heeft en niet meer gratis beschikbaar is. Dit is de trend.

Dit jaar zijn er 2 doorbraken die de overgang op die nieuwe infrastructuur zullen versnellen. De zakformaat HD-camcorders zijn er. Voor zo’n 60 euro kun je een apparaat kopen dat heel vriendelijk en goed beeld opneemt. Als je klaar bent stop je het uitklapbare pootje in de computer en met de ingebouwde software heb je je filmpje direct beschikbaar voor You-tube of een geadresseerde site.
Beeldverhalen als developing stories komen in snel tempo op. Natuurlijk alleen interessant voor mensen die wat met die beelden hebben. In bijzondere gevallen is het iets voor regionaal, landelijk of internationaal nieuws, zoals nu bij Laura. En wat denk je van toepassing in organisaties? Het zorgt ervoor dat je binnen kunt laten zien wat medewerkers buiten meemaken. De informatiestroom gaat dan van buiten naar binnen en van beneden naar boven. Het is tegengif voor klantonvriendelijke, naar binnen gekeerde organisaties.

De tweede sprong is dat er tv’s op de markt zijn gekomen die toegang geven tot internet. Tijdens de reclame schakel je naar de Wijkse Courant en kijkt naar het laatste lokale nieuws, naar de video van de slager en de voetbalclub. Er zal in zo’n tien jaar een publiek ontstaan dat kijkt naar de lokale video-documentaire en niet naar RTL4 en Nederland 1, waar die groep nu vooral naar kijkt. De dominantie van alle nationale televisiezenders zal een forse deuk oplopen. Beide ontwikkelingen zullen de aandacht voor politieke en maatschappelijke ontwikkelingen aan de voet van de samenleving nieuw leven inblazen.

Kern is dat in de nieuwe infrastructuur de uitgever verhalen krijgt aangereikt, mensen vechten voor aandacht en daar geld voor over (gaan) hebben. De vraag is of de uitgever van de lokale courant erop inspeelt, inziet dat zijn merk goud waard is als mensen er nu naar toe gaan om lokaal nieuws te zoeken. Voor hij het weet is hij te laat en is er een ander merk ontstaan dat aandacht trekt.

Het gaat om een andere manier van kijken, oordelen en werken, die aansluit bij deze tijd, waarin mensen van zichzelf uitgaan. Het is voor journalisten en uitgevers in vrijwel elk opzicht een paradigmatische overgang. De kunst is die horde te nemen.

Wim van Dinten

Column: Opzeggen

Er zijn steeds meer mensen in mijn omgeving die hun krant opzeggen. Gisteren vertelde weer iemand dat ze de NRC had opgezegd. Ze wist niet zeker of ze hem wel kon missen, dus had ze hem eerst zes weken bij het Ronald McDonald Huis laten bezorgen. Voor hun een cadeautje, voor haar een probeerperiode. Toen bleek dat ze hem niet miste zegde ze hem definitief op. Geld was het punt niet. Wat dan wel? vroeg ik haar.

“Ik ben het zat de ene opinie na de andere te lezen,” zei ze. “Geen krant zoekt naar een fundamentele laag of naar een oplossing voor problemen. De ene mening haalt de andere in. Je wilt dat een krant verdieping geeft, anders kun je gewoon op tv terecht. Ik kijk nu teletekst en journaals en soms een actualiteitenrubriek of zoek iets op via internet. Ik mis niets en voel me bevrijd van het gescharrel met feiten en oppervlakkigheid.” Ze zweeg even, waarna ze vervolgde: “Bovendien kan ik toch nergens invloed op uitoefenen. Er wordt naar niemand geluisterd. Neem jezelf. Je schreef een jaar geleden een column waarin je vrij exact voorspelde wat er op de financiële markten zou gebeuren. Alle planbureaus stellen hun verwachtingen nu elke 3 maanden bij nadat ze steeds te optimistisch en in het spoor van elkaar voorspellingen doen. Die zijn dus op niets gebaseerd. Je leest niets over achtergronden zodat je bij een voorspelling niet kunt weten wat die waard is. De Raad van Bestuur van Fortis doet bijvoorbeeld nu net alsof de huidige crisis uit de lucht komt vallen en ze dat niet zagen aankomen. Onzin. Totale incompetentie of misschien was de reden om ABN AMRO te kopen wel dat ze de arrogantie van die bankbestuurders zat waren en daar vooral vanaf wilden. Daarover lees je niets in de krant. Kranten lijken geen bronnen meer te selecteren op kwaliteit. Ze hebben hun vaste kanalen, al of niet verplicht vanwege contracten, dat kan ik niet overzien en daarover lees je niks. Of ze lopen achter bekende namen aan die allang bewezen hebben mee te lopen in een of ander spoor. Nu ik er over praat voel ik weer hoe kwaad het me maakt. Ik ben blij dat ik van die ergernis verlost ben.”

“Het komt erop neer dat je je terugtrekt op wat je wel kunt beïnvloeden”, zei ik. “Precies. En ik zie dat iedereen om me heen doen. Jij noemt dat zelfreferentialiteit en dat is het ook wel maar niet vrijwillig gekozen. Het wordt je min of meer opgelegd, je wordt er bijna onontkoombaar toe uitgenodigd.” We zwegen.

Ik zei: “Er is een patroon. Veel veranderingen vallen kwalitatief steeds in het nadeel van burgers uit. Neem nu de uitspraak van de rechter dat de zorgverzekeraars alleen nog maar de laagste prijs mogen vergoeden van een reeks medicijnen. Dat levert dit jaar zo’n 385 miljoen euro op voor zorgverzekeraars. Die worden gecontroleerd door de Nederlandsche Bank, omdat ze beschouwd worden als financiële instellingen. Ze hebben met foute beleggingen veel geld verloren. Hun solvabiliteit moet omhoog. De korting gaat niet naar de verzekerde, neem dat maar aan als realiteit, zodat het vanuit de burger gezien een vestzak-broekzak operatie wordt. Het antwoord van de regering en de zorgverzekeraars is dat het voor de kwaliteit niet uitmaakt. Maar dat is nou juist iets wat door de apotheker samen met de patiënt moet worden bepaald.
De uitspraak van de rechter is gebaseerd op wetten, dus rationeel is er geen speld tussen te krijgen. Wat je ziet is dat marktwerking – waar het om begonnen was onder zo’n stuk of acht kabinetten – uitpakt als bureaucratische transformatie op elk terrein, die wettelijk is gelegitimeerd. Marktwerking is verworden tot een leugen. Het beroerde is dat je de ziektekostenverzekering niet kunt opzeggen, niet bij de rechter kunt protesteren en dat apothekers dit zo dom in de media aanpakken dat ze kansloos zijn om er een parade tegen te hebben.”

Ze knikte en zei: “Ik las op teletekst het bericht dat het Sociaal en Cultureel planbureau in een onderzoek heeft vastgesteld dat de meeste Nederlanders tevreden zijn met hun eigen leven, maar ontevreden met de samenleving. Ik dacht dat ben ik.” Ze keek me aan en vervolgde: “Uit dat onderzoek kwam ook dat men vooral het gebrek aan solidariteit zorgelijk vindt. Ruim 70% van de bevolking vindt dat mensen met steeds minder respect met elkaar omgaan en ruim 80% denkt dat nog veel mensen anderen willen helpen, maar dat structuren en systemen dat onmogelijk maken. Het zijn mijn uitspraken en die van veel mensen die ik ken. Nog even, dan zeggen ze niet alleen massaal de krant op maar ook hun vertrouwen in de overheid en de regering.”

“Laat het onderzoek niet zien dat dit al aan de gang is?”

Door Wim van Dinten