Trouw, maandag 5 januari 2009, Angela Merkel is een weifelaar volgens Gordon Brown en Nicolas Sarkozy. Haar optreden is niet daadkrachtig. Ze is waarschijnlijk teveel gebonden door interne problemen en de naderende verkiezingen. Brown en Sarkozy straften haar door haar niet uit te nodigen voor hun onderonsje voorafgaand aan de Europese top van september vorig jaar. Of zou het kunnen zijn dat ze niet mee gaat in het simplisme, haar eigen koers kiest, intern een inhoudelijk debat voert, overzicht probeert te verwerven en zo tot een genuanceerd beeld komt van de situatie?
Regeren is vooruitzien. Je faciliteert de ruimte en de mogelijkheden voor verandering. Je stimuleert initiatieven die de richting van je visie opgaan. Je selecteert de mensen die erbij passen en inspireert ze. Na verloop van tijd kijk je wat er uitkomt, evalueer je je analyse aan de hand van de nieuwe toestand die is ontstaan. Ondersteun je de juiste initiatieven? Heb je de juiste mensen geselecteerd? Laat je genoeg ruimte? Biedt je genoeg faciliteiten? Past je visie nog bij de definitie van de situatie?
Of doe je als Brown, je verlaagt de BTW, omdat je vertrouwt op de macro-economische modellen die je voorrekenen dat dan de koopkracht zal stijgen, de werkeloosheid zal dalen en de internationale concurrentiepositie versterkt wordt. Als de economie aantrekt krijg je je investeringen via de belastingen vanzelf weer terug. Ja, als…
Het grote verschil met Merkel zit hem in de inschatting van de toestand. Brown en Sarkozy accepteren de definitie van de situatie die ze aangereikt kijgen door hun economen en de modellen die zij hanteren. Maar je hoeft geen minister te zijn om te twijfelen aan die modellen. Als ze zouden werken, hoe komen we dan in deze crisis? Waarom zou er überhaupt ooit nog een crisis zijn? Of zelfs maar een fluctuatie in de economie? Strikt genomen zou je het financieel-economisch beleid door Alan Greenspan of een opgevoerde schaakcomputer kunnen laten uitvoeren.
Merkel doet dat in ieder geval niet. Zij heeft Peer Steinbrück. In Newsweek laat de Duitse minister van financiën geen spaan heel van het “grove Keynesianisme” van zijn criticasters. Op de vraag of “een ongekende crisis niet om ongekende maatregelen” vraagt, is zijn antwoord geheel vrij van twijfel: “Het is de zucht naar het Grote Reddingsplan. Het bestaat niet. Het bestaat niet! […] Als ik vraag naar de oorsprong van de crisis vertellen economen die ik respecteer dat het komt door de met krediet gefinancierde groei van de afgelopen jaren en decennia. Is dit, onder alle publieke druk, niet dezelfde fout die iedereen in de haast weer maakt?”
Het pyramidespel gaat gewoon door. Brown en Sarkozy hebben zich, overigens net als Bos, net ingekocht. Ergens in hun hoofd zitten de beloftes waarop ze verkozen zijn en net als Madoff lenen ze meer geld om die na te komen. “Après moi le deluge”, denkt Sarkozy, en geeft nog wat gas bij. “Ik koop die banken nu voor een prikkie, maar zodirect verkoop ik ze met veel winst”, denkt Bos.
Merkel en Steinbrück nemen tijd om waar te nemen wat er speelt, een gevoel te krijgen voor de toestand. Het levert ze de hoon van Sarkozy en Brown die er vooral op uit zijn om te laten zien hoe daadkrachtig ze zijn. Ze nemen niet zelf waar, verzamelen vergelijkbare types om zich heen die op iedere vraag direct een antwoord hebben. Ze kunnen dan niet anders dan vertrouwen op containerbegrippen, gemeenplaatsen en modellen. Het is een levensgevaarlijk spel. Vraagt iemand zich weleens af wanneer Madoff door de mand was gevallen als hij zelf geld had mogen drukken?
Rick Dekker
Prim 